Online Ağlarda Sektörler ile Muhaberat Detaylı Anlatım

Merhabalar. Uzun sayılabilecek bir aranın ardından tekrardan sizinleyiz. Bu yazımızda ATC ile muhaberatı detaylı olarak işliyoruz. Özellikle IVAO ve VATSIM e yeni başlayan pilotların korkulu rüyası olan ATC ile iletişimi bu yazımızda kavrayacaksınız.

Uçuş esnasında kontrollü hava sahalarında uçuşun her evresiyle ilgilenen kontrolörler bulunmaktadır. Bunların her birine sektör adı verilir. Sektörleri en alttan yukarı doğru sıraladığımızda

DEL: Delivery
GND: Ground
TWR: Tower
APP: Yaklaşma ( Ayrılma etabına da bakar)
CTR: Center ( Radar olarak ta karşınıza çıkabilir)

Uçuşlarımız esansında bu sektörlerin bir kısmıyla yada tamamıyla iletişim içinde oluruz. Sektörlerin bir kısmının bulunduğu durumlarda her sektör bir altındakinin görevini yapmaktadır. Örneğin sadece CTR (yada RADAR) ın görev yaptığı bir hava sahasında CTR altında bulunan diğer tüm sektörlerin görevini yapmaktadır.
Üst  Taraftaki şemada Tüm bu kontrol alanının kapsamasını görmektesiniz.

Bu şemaya göre Center En üst kontrolör iken Delivery en alt kontrolördür.

 

Muhaberata Başlarken:

Muhaberatımıza başlamadan önce meydan ATIS bilgileri alınır. Bu bilgiler arasında ATIS doğrulama kodunu muhaberatımız esnasında kullanmamız gereklidir. Ayrıca sektörlerden gelen tüm direktifler tamamiyle geri okunmalıdır. Roger, Affirmative, OK, Mütabık, Alındı şeklindeki geri okumalar kabul edilemez. Geri okumaların sonunda çağrı kodu mutlaka eklenmelidir.Doğru ve eksiksiz bir geri okuma için not almak faydalı olacaktır.
Bir uçuş esnasında tüm sektörlerin aktif olması durumunda sektörler ile muhaberat ve geçiş sıralamasından bahsetmek istiyorum. Ayrıca uçuşun çeşitli evrelerine sektörlerden size hangi komutların gelebileceği ile ilgili bilgiler paylaşacağım. Böylelikle her evrede ATC nin sizden beklentileri konusunda daha hazırlıklı olacaksınız.

Yazı içeriğinde sizlerle kalıpları paylaşmak istediğim için reel sayılar ve harfler yerine semboller ile ifade etmeye  çalıştım. Bu şekilde karşılaşılabilecek farklı tipleri örneklemek istedim.

Yazı içerisindeki sembollerin açıklaması
#: Rakamları temsil eder.
X-Y-Z: Harfleri temsil eder.
RB: Readback demektir
(#): Önündeki harften sonra rakam olabileceğini temsil eder.
(X): Önündeki rakamdan sonra harf olabileceğini temsil eder.
(or.......): Cümle içinde kullanılabilecek diğer olasılıkları temsil eder. 

Sektörler İle Muhaberat

Delivery Frekansı

1- Öncelikle DEL frekansına bağlanarak girmiş olduğumuz uçuş planımızın onayını alırız. Büyük meydanlarda meydanın farklı noktaları ile ilgilenen DEL olabilir. Bu durumda sizin park halinde bulunduğunuz apronu kontrol eden DEL frekansına bağlanmanız gerekmektedir. Tek görevi uçuş planınızı incelemek varsa eksikleri düzelttirmek ve onay vermektir.

P: DEL Good day THY1 at Gate (or Stand) # ATIS information A (Alfa) onboard, request IFR clearence to XXXX (or our destination) .

Planınızda düzeltme gerektiren nokta yoksa gelecek yanıt aşağıdaki gibidir,

DEL: THY1 good day ATIS information A correct cleared to XXXX (or your destination) as filed active RWY ##(X) via SID (or standart departure) XXXXX#X, initialy climb  ##### ft (or FL###), your squawk code ####.

P: RB.

DEL: THY1 readback is correct, contact to GND ###.###

P: Switching (or monitoring-contact) to GND ###.### THY1.

Püf Noktası- Açıklamalar

PÜF NOKTASI: Klerans alımı esnasında size verilecek bilgiler RWY SID INIT SQ olacaktır. Bu bilgilerden SQ dışında diğer bilgiler uçuş planınızı hazırlarken ulaştığınız bilgilerdir. RWY METARdaki rüzgara veya meydan ATIS bilgisine göre SID Aktif RWY in SID chartlarından INIT Meydan MSA bilgilerinden elde edilebilir.

Ground Frekansı

2- GND frekansına bağlandık. Bu sektör meydan içerisindeki yer operasyonlarını yönetmektedir. Geri itme, motor çalıştırma izinleri ve aktif piste taksi yapılacak yolları bizlere verir. Taksi esnasında meydandaki trafik durumuna göre durmanızı ve devam etmenizi söyleyebilir. Görev bölgesi aktif pist bekleme noktasına kadardır. Yoğunluk durumuna göre daha erken bir zamanda bizleri TWR frekansına aktarabilir.

Kleransımızı DEL den aldığımız için direk ilk kontakta farklı durumlar söz konusu olabilir.

P: GND THY1 ATIS information A onboard with you. We are ready for push and start.

GND: THY1 ATIS information correct. Push and start approved. (if needed) Facing North (or Right-Left).Call for taxi when ready.

P: Push and start approved (if needed) facing North (or Right-Left) will call for taxi when ready.

Geri itme ve motor çalıştırma sonrasında;

P: GND THY1 we are ready for taxi.

GND: THY1 taxi to holding point RWY ##(X) via X(#), Y(#) and Z(#).

P: RB

Bazı meydanlarda farklı uygulamalardan dolayı:

1.  Taksi yolları söylenmez bunun yerine "Taxi to RWY ##(X) via DEP1A" gibi bir komut gelebilir. Bu trafik yoğunluğu yüksek meydanlarda uygulanan bir prosedürdür. Bu durumda meydan chartlarına başvurularak verilen taxi güzergahının izlediği yollar tespit edilerek taxi yapılır.
2.  Her zaman aktif pist için taxi müsadesi verilmeyebilir. "Taxi to holding point X2 via A-B-C  and hold short X2" şeklinde meydanın belli bir noktasına kadar taxi yapmanızı ve o noktaya ulaştığınızda durmanızı isteyebilir.
3.  Aktif piste bir önceki herhangi bir taxi yolundan giriş yapmanızı isteyebilir.

    GND: THY1 please confirm line up via X(#)
    P: Yes confirm line up via X(#) yada "Negative we can't"

Normal prosedürler içerinde bekleme noktası (hold point) geldiğimizde;

GND: THY1 GND switching (or monitoring-contact) to TWR ###.###
P: GND Switching (or monitoring-contact) to TWR ###.### THY1.

Püf Noktası- Açıklamalar

Push and starttan önce meydan chartında mevcut park pozisyonunuzdan aktif piste gidilmesi için hangi yolların kullanılabileceğine göz atınız. Buna bağlı olarak bu yolları kullanabilmeniz için pushback sırasında uçağınızın burnunun hangi yöne bakması gerektiğini de bulmuş olacaksınız.

 

3- Tower Frekansı

P: TWR, THY1 at holding point X(#), ready for departure.

*Trafik müsait ise sizi piste sokar ve kalkış izni verir.

TWR: THY1 wind is ### degrees ## kt cleared for take off RWY ##(X), QNH ####. (after airborne switching (or monitoring-contact) to APP ###.###)

P: Wind coppied cleared for take-off RWY ##(X), QNH #### THY1.

**Trafik müsait değilse, 

1. Sizden önce bir trafiğin kalkış yaptığı veya inen bir trafiğin pisti terk etmediği bir durumda;

TWR: THY1 line up and wait RWY ##(X).

P: Line up and wait RWY ##(X) THY1.

       2. Son yaklaşmada trafik varsa;

TWR: THY1 Hold short. (veya "Hold short, after landing traffic line up and wait")

P: RB

Trafik müsaitliği oluştuğunda TWR sizinle irtibata geçerek kalkış izninizi verecektir.

Kalkış kleransında  "after airborne switching (or monitoring-contact) to APP ###.###" komutu gelmediyse

P: THY1 airborne.

TWR: THY1 switching (or monitoring-contact) to APP ###.###

P: RB

Püf Noktaları-Açıklamalar

Kulenin kalkış izni verirken kullandığı tüm dış etmenleri aslında biliyoruz. Rüzgar ve QNH değerini metardan alırken, çevremizdeki mevcut trafiği de görsel olarak veya TCAS ile takip edebiliyoruz. Dolayısıyla bulunduğunuz durum içerisinde yukarıda aktardığım talimatlar arasından nasıl bir talimat geleceğine önceden hazırlık yapabilirsiniz.

 

4-) Approach Frekansı

APP frekansına bağlandık. APP yetkili olduğu menzil içerisinde tırmanma ve yönlendirme işlemlerimizden sorumlu olacak. Sonrasında CTR ye devredecektir. Bu safhada APP ile çok farklı komut-hareket yada rica-onay kombinasyonları ile karşılaşılabiliriz.

P: APP THY1 passing #### climbing to #### with you.

APP: THY1 radar contact (identified) continue as filed.

P: Radar contact (identified) approved continue as filed.

APP: THY1 radar contact (identified) continue climb #### ft (FL###)

P: Radar contact (identified) approved continue climb #### ft (FL###)

Trafik müsaitliğine göre öncelikli irtifadan farklı bir irtifa verebilir, FIX, VOR veya NDB ye DCT komutu veya HDG vererek mevcut planlamış olduğunuz SID prosedürü dışında uçmanızı isteyebilir ve yönlendirme yapabilir. Bu durumları aşağıdaki komutlar şeklinde duyabilirsiniz.

APP: THY1 direct XXX(XX) (or turn R/L heading ###) and climb #### ft (or FL###)
APP: THY1 resume RWY HDG and climb #### ft (or FL###)
APP: THY1 direct XXX(XX) and continue as filed.
P: RB

Yetki sahası sonunda;

APP: THY1 switching (or monitoring-contact) to CTR ###.###

P: RB

Püf Noktaları-Açıklamalar

APP size DCT verirken genellikle planlanmış rotanız üzerindeki bir noktayı işaret edecektir. Böyle bir durumda FMC Legs sayfanızda DCT verilen FIX, VOR veya NDB noktalarını bulabilirsiniz.

 

5-) Center Frekansı

 CTR frekansına geçimizi yaptık. CTR bizlerin CRZ irtifamıza tırmandığımız, CRZ irtifamızda seyrettiğimiz ve TOD noktasında ilk alçalmamızı yaptığımız safhalarda kontağa geçtiğimiz sektördür. Bu bölümde aksi bir durum oluşmadıkça planlanmış rotamız üzerinde seyrederiz.

P: CTR THY1 at FL### with you.
CTR: THY1 radar contact (or identified) climb FL### and continue (or resume-proceed) as filed.
P: RB

Eğer CTR ile ilk temasa geçtiğinizde CRZ irtifasında uçuyorsanız

P: CTR THY1 at FL### with you.
CTR: THY1 radar contact (or identified) continue (or resume-proceed) as filed.
P: RB

Eğer kontrolsüz bir hava sahasından CTR yetki alanına girdiyseniz, dolayısıyla öncesinde unicom frakansında ve standart IFR squawk kodu 2000 ile uçuyoruz demektir. Bu durumda CTR ile ilk temas kurduğumuz zaman CTR bizlere yukarıda örneklerini verdiğim usüllere ek olarak bir squawk kodu verecektir. Ayrıca geniş bir alanda faaliyet gösteren ve yoğun trafiğe sahip CTR sahasına girdiğinizde inbound olduğunuz FIX, VOR yada NDB yi ilk kontakta belirtebilirsiniz.

P: CTR THY1 inbound XXX(XX) at FL### with you.
CTR: THY1 radar contact (or identified) climb FL###, continue (or resume-proceed) as filed and your squawk ####
P: RB

Eğer CTR ile ilk temasa geçtiğinizde CRZ irtifasında uçuyorsanız

P: CTR THY1 inbound XXX(XX) at FL### with you.
CTR: THY1 radar contact (or identified) continue (or resume-proceed) as filed and your squawk ####.
P: RB

Yine yukarıdaki örnekler temel olmak üzere CTR mevcut trafik durumuna göre yetki sınırları içerisine girdiğiniz nokta ile yetki sınırları içerisinden çıkış yapabileceğiniz bir FIX, VOR veya NDB ye DCT komutu veya HDG vererek sizi yönlendirebilir.

CTR: THY1 direct XXX(XX) (or turn right-left heading ###)
P: RB

TOD noktasına yaklaşırken;

P: CTR THY1 ready for descent.
CTR: THY1 descent (and maintain) to FL###
P: RB

Alçalma paterni esnasında mevcut hava sahasındaki trafik yoğunluğuna bağlı olarak CTR veya APP sektörlerinden hız ve alçalma hızı (descent rate) ayarları yapmanız istenebilir. Aşağıda gelebilecek bu komutlara ait örneklere bakarsak;

CTR-APP: THY1 speed ###.
P: RB

CTR-APP: THY1 reduce speed ###.
P: RB

CTR-APP: THY1 descent to FL### (#### ft) with descent rate ####
P: RB

CTR-APP:THY1 descent to FL### (#### ft) descent rate not below (or above) ####
P: RB

CTR-APP: THY1 expedite descent rate to ####.
P: RB

CTR bizleri iniş meydanımıza ait IAF a geldiğimizde iniş meydanına ait APP a aktarır.

CTR: THY1 contact (or switching-monitoring) to APP ###.###
P: RB

Püf Noktaları-Açıklamalar

CTR size DCT verirken genellikle planlanmış rotanız üzerindeki bir noktayı işaret edecektir. Böyle bir durumda FMC Legs sayfanızda DCT verilen FIX, VOR veya NDB noktalarını bulabilirsiniz.

Hız ayarlaması öncesinde sizde öğrenmak isteyebilir

CTR-APP: THY1 what is your indicated speed?
P: CTR-APP THY1 speed ###

  

6-) Approach Frekansı

APP  frekansına bağlandık. Kalkış esansında ayrılışımızı yapan APP iniş meydanımızda yaklaşma işlemlerimizi gerçekleştirmemizi sağlayacaktır. FAF geçişi sonrasında bizi iniş meydanı TWR a devredecektir.

P: APP THY1 at FL### with you.

İlk kontağımızı kurduktan sonra APP bize yaklaşma şeklimizi ve inmemiz gereken pist için yaklaşma bilgilerimizi verecektir.

Yaklaşma STAR kullanımı ile olacaksa

APP: THY1 descent (and maintain) to FL### (or #### ft), expect ILS RWY (or RWY) ##(X) via XXXXX#X and QNH ####.
P: RB

Yaklaşma radar vektör şeklinde olacaksa

APP: THY1 direct XXX(XX) (or turn R/L heading ###) and descent to FL### (#### ft)
P: RB

Final bacağına dönmeden önce

APP: THY1 turn (right or left) heading ### cleared to approach RWY ##(X), report full (ILS) established.
P: RB

P: APP THY1 full (ILS) established RWY ##(X)
ATC: THY1 contact (or switching-monitoring) TWR ###.###
P: RB

Püf Noktaları-Açıklamalar

APP size DCT verirken genellikle FMC nizin ARR sayfasından seçtiğiniz STAR üzerindeki bir noktayı işaret edecektir. Böyle bir durumda FMC Legs sayfanızda DCT verilen FIX, VOR veya NDB noktalarını bulabilirsiniz.

Bazı büyük meydanlarda yaklaşan trafik düzeni için TRANSITION kullanılmaktadır. FMC nizin ARR sayfasında star seçerken FMC nin sağ tarafında bu transitionlar görünecektir.

 

7-) TWR Frekansı

Artık final bacağındayız.

P: TWR THY1 on final RWY ##(X).

Devamında TWR yaklaşmakta olduğunuz pistin iniş müsaitliğine göre farklı şekillerde sizinle temasa geçer.

*Pist iniş için müsait ve önünüzde trafik yoksa;

TWR: THY1 wind is ### degrees ## kt clear to land RWY ##(X)
P: Wind copied clear to lan RWY ##(X) THY1.

**Pist herhangi bir sebeple iniş için henüz müsait değil yada iniş paterninde önünüzde bir trafik varsa

TWR: THY1 continue approach RWY ##(X)
P: RB

Pist iniş için müsait olduğunda TWR "THY1 wind is ### degrees ## kt clear to land RWY ##(X)" şeklinde size dönecektir.

İnişinizi gerçekleştirdiniz ve pisti herhangi bir taxi yolundan terk ettiğinizde

P: TWR RWY ##(X) vacated via (X), THY1
TWR: THY1 contact (or switching-monitoring) GND ###.###.
P: RB

Yaklaşma esnasında karar irtifası (Decision High) irtifasına ulaştınız ve pist iniş için halen müsait değilse

TWR: THY1 go around, go around.
P: Going around THY1.
TWR: THY1 Keep (or resume-proceed) RWY heading and contact APP ###.###
P: RB

Bu iletişim esnasında bir yandan da uçağınızın pas geçme prosedürlerini uygulamalısız. APP ile temasa geçilerek 7. maddede anlatılan APP muhaberatları tekrarlanır.

8- GND Frekansı

P: GND on taxiway X(#) request taxi to gate THY1.
GND: THY1 taxi to gate ## via X(#), Y(#) and Z(#), report on blocks.
P: RB

Bazı meydanlarda farklı uygulamalardan dolayı;
1. Taksi yolları söylenmez bunun yerine;

"Taxi to gate (or stand) # via ARR1A" gibi bir komut gelebilir. Bu trafik yoğunluğu yüksek meydanlarda uygulanan bir prosedürdür. Bu durumda meydan chartlarına başvurularak verilen taxi güzergahının izlediği yollar tespit edilerek taxi yapılır.

2. Her zaman direk kapı yada stand için taxi müsadesi verilmeyebilir.

"Taxi to X2 via A-B-C and hold short X2" şeklinde meydanın belli bir noktasına kadar taxi yapmanızı ve o noktaya ulaştığınızda durmanızı isteyebilir.

3. Yön ve taxi yolu vererek yönlendirme yapabilir.

"Taxi to gate (or stand) # Right-Left X, Right-Left Y,......." şeklinde bir komut gelebilir.

Taxi neticesinde gate yada stand e park pozisyonun ardından

P: GND THY1 on blocks.

Bir uçuş esnasında yapılacak ve karşılaşılabilecek durumlara ait muhaberat kalıplarını sizlerle paylaşmaya çalıştım.

Kırımsız uçuşlar dilerim.